امریکا، تاریخ ما

امریکا، تاریخ ما، طرح جلد
کتابی به همین نام دربرگیرنده
گفت و گو با راسل بنکز.
انتشارات آرته/اکت دوسود.

امریکا، تاریخ ما
فیلمی از ژان میشل موریس

ماشا سری
محسن قادری

« در سینماست که امریکایی ها، مهاجرانی با اصالت اروپایی و زبان و فرهنگ دیگرگون به یک ملت بدل شدند. چرا که این سینماست که به آنها تاریخ مشترک و اسطوره ها و قهرمانان جهانی بخشیده است ».

ژان میشل موریس با این گفته آغازین، از روی بریده های نزدیک به پنجاه فیلم بیش از دویست سال تاریخ ایالات متحد را پی می گیرد. نخستین شاهد او« پیدایش یک ملت» نخستین فیلم بلند هولیوودی ساخته د. و. گریفیث در 1915 است. داستان پیشگامان درنشسته به کشتی « می فلاور »*، « شیوه زندگی امریکایی » در سال های دهه 1960، بیانیه استقلال در سال 1977، جنگ جداخواهی، رکود اقتصادی سال 1929، صنعتی شدن و دو جنگ جهانی، یک به یک خود را همچون درون مایه هایی بازمی نمایانند که سینماگران امریکایی مشخصا در پرتو فیلم های ژانربنیاد درباره یا بر بستر آنها فیلم ساخته اند. برای نمونه، چه کسی بهتر از چاپلین و الیا کازان می توانند شاهدان موج مهاجرت های پی در پی اروپاییانی به امریکا باشند که می خواستند زندگی دوباره و ثروتی نو بیابند.

روایت ژان میشل موریس از تاریخ و مردم امریکا که برآمده از تامل بر روی تصاویر و هنرهفتم همچون آینه وفادارانه و دگرگون کننده اصالت تاریخی است، شکل یک همآمیزی بلند سینمایی را به خود می گیرد که بر پایه درون مایه های بنیادی بخش بندی شده و دو گوینده برجسته گفتار آن را می خوانند. در سراسر این فیلم مستند دو رمان نویس، راسل بنکز و جیم هریسون توضیح می دهند که چگونه ارزش های بنیادی ایالات متحد، ذهنیت شهروندی امریکاییان، ریشه های اسطوره ها و بازتاب های زندگی اشان به رخدادهای بسیار امروزی راه برده اند.

سینمای امریکا تنها دوره های کلیدی و سرنوشت ساز ایلات متحد را به نمایش درنیاورده بلکه توانسته است به این مناسبت جریان تاریخ این کشور را نیز مسیر دیگری ببخشد. از « خوشه های خشم » جان فورد که در این راه با نشان دادن چشم انداز امریکای تنگدست روستایی سهم می یابد تا اجرای طرح « معامله نوین » از سوی روزولت. جیم هریسون چنین نتیجه می گیرد: « گهگاه، فیلمی بزرگ، ناخودآگاهی ما را دگرگونی می بخشد ».

* می فلاور (Mayflower) یا « گل ماه مه » نام کشتی انگلیسی بود که در سال 1620 صد و بیست مهاجر شامل سی و پنج زائر پرتستان (شناخته شده با نام « پدران زائر ») را از پلیموث در ماساچوست به « کپ کاد » در ساحل شرقی امریکای شمالی می برد. انگلیسی ها پیش از این، نخستین بار در کوششی نافرجام به سال 1584 با فرستادن کشتی به سوی مستعمره رونوک کوشیده بودند در پی اسپانیایی ها که یک سده پیش تر پا به امریکا نهاده بودند، استعمار این قاره را آغاز کنند. کشتی می فلاور در ژوییه 1920 همراه با کشتی دیگری به نام « اسپیدول » لندن را ترک کرده بود اما کشتی دوم به دلیل خسارت وارد آمدن به بخش عقب آن راه برگشت را در پیش گرفت. (مترجم)

برگرفته از لوموند. یکشنبه و دوشنبه، 28 و 29 سپتامبر 2008.

شناسه فیلم به فرانسه:

Amérique, notre histoire
Jean-Michel Meurice
France, 2006