ما را از شریر رهایی ده

ما را از شریر رهایی ده، آرمی برگ، 2006، امریکا

ما را از شریر رهایی ده
محسن قادری

مستندی به کارگردانی آرمی برگ درباره کشیش کاتولیک کودک آزاری به نام الیور اوگرادی که به آزار جنسی صدها کودک در میانه سال های دهه 1970 تا 1990 پرداخت. فیلم جایزه بهتربن مستند جشنواره فیلم لس آنجلس را به دست آورده و همچنین برای دریافت اسکار بهترین مستند سال 2007 نامزد شده بود اما این جایزه به مستند « حقیقت آزاردهنده » داده شد که فیلمی درباره گرمایش زیستکره به کارگردانی دیویس گاگنهایم و با حضور ال گور معاون ریاست جمهوری پیشین امریکاست.

عنوان این فیلم برگرفته از « دعای پدر ما » در انجیل متی باب ششم آیه های نهم تا چهاردهم است. متن این دعا چنین است:

ای پدرما که درآسمانی، نام تو مقدس باد. ملکوت تو بیاید. اراده تو چنانکه در آسمان است بر زمین نیز کرده شود. نان کفاف ما را امروز به ما بده. و قرص های ما را ببخش چنانکه ما نیز قرصداران خود را می بخشیم. و ما را در آزمایش میاور بلکه از شریر ما را رهایی ده زیرا ملکوت و قوت و جلال تا ابد الآباد از آن تست. آمین.

فیلم سال های کشیشی پدر اوگرادی در کالیفرنیای شمالی و دست زدن او به این جرایم را روایت می کند. اوگرادی پس از آنکه مجرم شناخته می شود و هفت سال زندان خود را سپری می کند به ایرلند رانده می شود. در اینجاست که فیلم ساز در سال 2005 با او به گفت و گو می پردازد. اوگرادی بی هیچ تعارف از جرایم اش سخن می گوید. فیلم افزون بر این تصاویر، اسناد دادگاه را نیز به نمایش می گذارد که دربرگیرنده شهادت های ضبط شده ویدویی و مصاحبه های تلاش گران اجتماعی، دین پژوهان، روان شناسان و وکلایی است که اشاره دارند که مسئولان کلیسا نه تنها از جرایم او با خبر بوده اند بلکه گام های زیادی برای پرده پوشی در این زمینه برداشته اند.

فیلم با نمایش زندگی و جرایم پدر اوگرادی گوشه چشمی به کلیسای کاتولیک دارد و می کوشد سنت کودک آزاری در این کلیسا را به پرسش گیرد. برای این منظور فیلم ساز از شهادت قربانیان، گفت و گوها با کارشناسان و از تصاویر بایگانی بهره می گیرد. نگاه بنیادی فیلم بر پدر الیور اوگرادی، شناخته ترین کشیش کودک آزار کاتولیک امریکایی است که بر پایه آگاهی های این فیلم، صدها دختر و پسرنوجوان را در طی ماه ها مورد تجاوز و لواط قرارمی داده و نیز مادر یکی از قربانیان را در طی بیست سال آزار می داده است. در این میان، مسئولان کلیسا برای جلوگیری از رسوایی، پدر اوگرادی را از جایی به جای دیگر می فرستاده اند بدون آن که در پی مجازات وی برآیند. پدر اوگرادی هم اکنون در ایرلند به سرمی برد و آزاد و بی پروا به زندگی خود ادامه می دهد. گفت و گوی آرمی برگ کارگردان این فیلم با او نشان دهنده نگاه آسان گیر و بی دغدغه اوست. او با بی تفاوتی لب به سخن می گشاید و از اثرات اعمال خود بر قربانیان و خانواده های آنها هیچ احساس پشیمانی نمی کند در حالی که سخنان قربانیان درباره اعمال او آمیخته به خشم و واخوردگی است. رنجش آنها از اینجاست که راجر ماهونی، کاردینال لس آنجلس از جرایم این کشیش آگاهی داشته اما برای جلوگیری از رفتارهای او هیچ کار نکرده است. پس از دیدن و شنیدن شهادت های قربانیان درباره آنچه که رخ داده به آسانی می توان به خشم آنها پی برد و با آنها همدردی کرد. ماهونی همچنان کاردینال لس آنجلس است. فیلم همچنین می کوشد به فریبکاری و سرافکندگی پاپ بندیکت شانزدهم بپردازد که به سرپوش زدن بر این جرایم متهم است. بر پایه آنچه که فیلم می گوید، واتیکان از جورج بوش درخواست می کند تا مصونیت پاپی را درباره مجازات این کشیش ضمانت کند که همین گونه نیزعمل می شود. فیلم نشان می دهد که هنگامی که قربانیان و خانواده های آنها به رم می روند تا از پاپ درخواست چاره جویی و کیفر کنند بدون هیچ گوش شنوایی از واتیکان بازمی گردند. مسئولان کلیسا از گفت و گو در این فیلم خودداری کرده اند.

ما را از شریر رهایی ده، همچون بسیاری از مستندها هدفی روشن و آشکار دارد: کارگردان می خواهد بیننده را از وضعیتی ناپذیرفتی آگاه سازد. او پیام بنیادی خود را در گفت و گو با دین پژوهان، وکلا، روان شناسان و دیگر کارشناسان درباره کودک آزاری کشیشان، توان و مایه می بخشد. یکی از آگاهی های برجسته فیلم گفته های کارشناسان در این باره است که کلیسا تنها راه حلی که برای پایان بخشیدن به بحث های کودک آزاری روحانیان داشته سپربلا کردن کشیشان هم جنس گرا بوده است. گواینکه، از دید فیلم هیچ گونه کودک آزاری از سوی کشیشان هم جنس گرا دیده نشده است. همچنین به گفته یکی از قربانیان به نام لزلی سلون، مسئولان کلیسا اشاره دارند که آنها آزار جنسی پسران را عملی« زننده » می دانند اما آزار جنسی دختران را « گرایشی عادی » برمی شمرند.

ما را ازشریر رهایی ده به دلیل نشان دادن سرگذشت خیره کننده تک تک قربانیان و خانواده های آنها که از آزارهای جنسی اوگرادی به نابودی کشیده شده اند از چارچوب مستندهای اخلاق گرایانه بیرون می ایستد. سخنان باب جایونو درباره احساس رنج و گناه در این باره که تصور نمی کرده دوست و کشیش قابل اعتماد خانواده اش به دخترش تجاوز کند و اقرار دختر در این باره که به خاطر کاری که پدر اوگرادی با کرده نمی توانسته فراموش کند، ببخشد و یا ازدواج کند بسیار تکان دهنده است. فیلم با نگرش به موضوع کودک آزاری کشیشان – کاتولیک یا ناکاتولیک - در بیننده احساسی از خشم و اهانت اخلاقی برمی انگیزد.

پذیرش فیلم

روزنامه پرفروش آیریش ایندیپندنت کارگردان فیلم، آرمی برگ را به انتقاد گرفت زیرا از دید این روزنامه کارگردان از کودکان ایرلندی بدون آگاهی آنها فیلم گرفته است. فیلم اما پذیرش خوب منتقدان را به همراه داشت و بر پایه ارزیابی وبسایت گوجه های فرنگی های گندیده به گونه ای کمیاب از امتیاز صد درصدی برخوردار شد. این وبسایت که نام آن از کلیشه تکراری پرت کردن گوجه فرنگی یا هرچیز دیگربه بازیگران یا اجراکنندگان صحنه به دلیل جذاب نبودن اجراهای اشان برگرفته شده، نقدها، آگاهی ها و خبرهای همپیوند با فیلم ها و بازی های ویدیویی را گرد می آورد و این فرآورده ها را ارزیابی و امتیازدهی می کند. گرداننده این وبسایت، شرکت « شبکه بازی های خیال » است که دفتر آن در بریزبین در کالیفرنیا جای دارد. بر پایه ارزیابی این وبسایت، این مستند (در دسامبر 2007) جایگاه چهارم فیلم هایی را داشته که بهترین نقدها را دریافت داشته اند.

شناسه فیلم به انگلیسی

Deliver Us From Evil

Directed by Amy Berg

Produced by Army Berg
Matthew Cooke
Frank Donner

Starring Thomas P. Doyle
Ann Marie Jyono
Mr and Mrs Bob Jyono
Adam and Becky M
Nancy Sloan
Oliver O'Grady

Music by Joseph Arthur
Mick Harvey

Running time 101 min.

Country U.S.A

Language English