گذري بر تاريخ مستند

گذري بر تاريخ مستند

نخستين فيلم هاي خبري برادران لوميركه درسال هاي 1896 ساخته مي شوند ويژگي فيلم هاي مستند را درخود دارند زيرا نشانگر برخي ازجنبه هاي واقعيت اند تا رويدادهاي خيالي.با اين حال تنها درسال 1922 وبا فيلم مستند«نانوك شمالي»ساخته رابرت فلاهرتي است كه تاريخ فيلم مستند به درستي منشا پيدايي مي يابد.در اصل بر پايه فيلم ديگرفلاهرتي موسوم به «موآنا»است كه جان گريرسون نخستين بار واژه انگليسي«داكيومنتري»يا مستند را در مقاله منتشره در«نيويورك سان» به كار مي گيرد. معادل فرانسوي اين واژه« دوكومانتر»است كه در فرانسه تا اين زمان براي فيلم هاي سفرنامه اي كه سفرهاي معمولي يا علمي را با نمايش فيلم شرح مي دهند به كار مي رود.در سال هاي 1930 ژيگا ورتوف و گروه فيلم برداران خبري اش در اتحاد جماهير شوروي پا به ميان مي نهند كه حاصل كارشان مجموعه فيلم هاي كينو -پراودا يا سينما -وريته است.ورتوف سپس تكنيك خود را درفيلم هايي به كار مي گيرد كه پيشرفت ها و دستاوردهاي كشورش را نمودار مي سازند.يكي ديگر از پيشگامان مستند جان گريرسون است كه تنها فيلمش«ماهيگيران»(1929)به زندگي ماهيگيران اسكاتلندي مي پردازد.وي در سال هاي 1930به دليل مشاغلي كه در وزارتخانه ها ي مختلف انگليس به عهده داشت و سپس به لطف كمك هاي مالي شركت هاي خصوصي، پايه گذار جنبشي شد كه به توليد بيش از 300 فيلم مستند درباره زندگي در انگلستان انجاميد.در همين دوره در امريكا،دولت از فيلم مستند حمايت مالي مي كند و فيلم هايي در اين كشور توليد مي شود كه از ميان آنها مي توان به دو فيلم از پيرلورنتزاشاره كرد:«گاو آهني كه دشت هارا زير و زبركرد» ساخته 1936 و«رودخانه»ساخته 1937. در1939بي شك پس ازدرگرفتن جنگ ،جان گريرسون به دعوت شركت«ايمپريال رليشن تراست»به كانادا مي رود تا در يكي ديگر از ممالك بريتانيا ايده هاي خود را تحقق بخشد.در پي اين كوشش«اداره فيلم سازي ملي كانادا »شكل مي گيرد.در همين زمان چند فيلم مستند درباره جنگ در انگلستان و امريكا ساخته مي شود.اما گسترش آشكارفيلم مستند درسال هاي 1960 درفرانسه با «سينما وريته» و در امريكا با «سينماي بي واسطه»تحقق مي يابد.در كانادا در پي برنامه «مبارزه براي دگرگوني»، اداره فيلم سازي ملي طرح مشاركت شهروندان به منظور رفع مشكلات اجتماعي را مطرح مي سازد كه نتيجه اين كوشش ها فيلم مستندي است با عنوان« شما درسرزمين سرخپوستان هستيد »ساخته 1969.سينماي مستند در طي سال هاي بعد چه در حيطه سينما و چه در قلمرو تلويزيون به دگرگوني هاي خود ادامه داده است.