فیلم های سفر و کاوش
بخش نخست
برگرفته از کتاب فیلم ناداستانی
نوشته ریچارد م. برسام، صفحات 42 تا44
ملک محسن قادری
فیلم های سفر و کاوش همچون فیلم های به نمایش درآمده در « هیلز تور » به سال 1904 به حفظ سینمای ناداستانی یاری رساندند. کوین برانلاو این فیلم ها را به گونه اغراق آمیز « والاترین کوشش سینما » (404) برشمرده است زیرا هدف آغازین آنها انتقال اطلاعات، دانش و آگاهی وتصوری از مکان های دور افتاده و ناآشنا بود. این فیلم ها برای بسیاری از مردمان آغاز سده بیستم بیانگرحقیقت و فانتزی بودند. همانند اندیشه ای که لومیرها در سر داشتند این آثار چون روزنه قابل اعتمادی بودند که می شد از چشم اندازآنها به جهان نگریست؛ همچون آزاد کردن بینشی که برای تخیلات جذابیت داشت و این همان چیزی بود که ملیس در سر داشت. این فیلم ها افزون بر ارزش های اطلاع رسانی، چیزی در خود داشتند که می توانیم آن را بعد معنوی بخوانیم، بعدی که نشان گر قدرت دوربین برای گرد آوردن مردم در کنار یکدیگر با آگاهی از یک دیگر بود. این فیلم های اولیه مسافرت در ترسیم آدم ها و مکان های ناآشنا برای ما بسیار وفادار بودند. فرانسوی ها این فیلم ها را « دوکومانتر » می خواندند؛ این واژه را نباید با واژه انگلیسی « داکیومنتری » [مستند] درهم آمیخت. آنچه که پل روتا « سنت ناتورالیست (رمانتیک) » فیلم غیر داستانی می خواند با این فیلم ها آغاز شد اما هدف اصلی آنها ازثبتیات عینی فرا رفت و به تبلیغ داد و ستد یا افزایش سود سازمان هایی رسید که پشتیبان مالی آنها بودند.
مقصود از واژه [فرانسوی] « تراولوگ » که در سال 1908 از سوی برتن هولمز به سر زبان ها افتاد، سخنرانی های کوتاه پیرامون سفر بود که در ضمن آنها و در فاصله پخش حلقه های این فیلم ها، اسلایدهایی نیز به نمایش در می آمد. این اسلایدها که محور گفتارهای هولمز به شمار می رفتند همچون « کتاب راهنمای سفری آمیخته به اطلاعات روشن » بودند. (براون ال، 420). دیگر فیلم های اولیه اطلاع رسانی درباره سفر توجه را بر تئودور روزولت متمرکز ساختند که پس از دوره ریاست جمهوریش گشت و گذارهایی در افریقا انجام داد. چری کرتون نیز در این سفر همراه او بود که تصاویرش در چند فیلم به حاصل نشست: « TR در افریقا » (1909)، « جانوران افریقا » (1909)، « اردوی TR در افریقا » (1909) و « بومیان افریقا » (1909). ویلیام سلیگ برای سود بردن از تبلیغات سفرهای روزولت، فیلم « بازی بزرگ در افریقا » (1909) را ساخت که شرح سفری جعلی است که در شیگاگو و با بهره گیری از حیوانات باغ وحش فیلم برداری شده است. به گونه ای طعنه آمیز، نخستین بینندگان [این گونه فیلم های مستند] فیلم سلیگ را ترجیح می دادند زیرا در مقایسه با فیلم های کرتون، کنش و حادثه پردازی بیشتری داشتند.
چری کرتون
افزون بر چری کرتون، فیلم سازان پیشگام دیگری نیز با فیلم های عینی اطلاع رسانی، علائق
عمومی را محقق ساختند و تصاویر واقعی زنده ای ارائه دادند که در مکان های غریب و ناآشنا می گذشت. از جمله فیلم های آغازین می توان به این موارد اشاره کرد: فیلم « در سِویل » ( 1909) محصول پاته فررز، تصاویر فیلم برداری شده در سفر اکتشافی موزه کارنژ در 1909 به آلاسکا و سیبری. فیلم های گراند کانیون ساخته 1911 امه ری و الزورث کولب، « شکار افریقایی » ساخته پل رینی (1912)، « بازی بزرگ شکار در افریقا » (1912) ساخته اچ. ای اسنو، « زیبایی وحشی» (1927) ساخته هنری مک ری، « همراه با بایرد در قطب جنوب » (1930) ساخته ریر ادمیرال ریچارد بایرد، فیلم های ساخته دکتر هادون و رودولف پوش در استرالیا که نشان گر صدای ضبط شده بر فونوگراف بودند و سرانجام فیلم « تا کنگو » (1929) ساخته آلیس اوبرین. دیگر فیلم سازان آغازین فیلم های مسافرت عبارت بودند از: لئون پواریه، مارتین و اوزا جانسن، لاول توماس، ج. ب. ل. نوئل، و هربرت ج. پونتینگ.
هربرت ج. پونتینگ
پواریه دو فیلم بلند درباره سفر با اتومبیل ساخت: « لاکراوزیه نوآر » (گردش سیاه، 1926) که درباره سفر به گوشه و کنار افریقاست و « لاکروازیه ژون » (گردش زرد) که درباره سفر مشابه ای در آسیاست. مارتین و اوزا جانسن که فیلمشان « جک لندن در آب های جنوب » (1912) تحسین فلاهرتی را برانگیخته بود فیلم های « در میان جزیره آدم خواران جنوب اقیانوس آرام » (1918)، « ماجراهای جنگل » (1921)، « شکارچیانِ سر بر پهنه آب های جنوب » (1922)، « ردیابی جانوران درنده افریقا » (1923) و « سیمبا، سلطان جانوران » (1928) را ساختند. لاول توماس در 1914 و بار دیگر در 1915 تصاویری در آلاسکا فیلم برداری کرد و در مهم ترین فیلم هایش، ت. ا. لاورنس را به دنیای غرب معرفی نمود: « با لاورنس در عربستان » (1918) و « با آلنبای در فلسطین » ( فیلمی که حدود 1918 ساخته شده است). ج. ب. ل. نوئل از سفر اکتشافی سال 1922 و 1924 به قله اورست فیلم برداری کرد و « صعود به قله اورست » (1922) و « حماسه اورست » (1924) را ساخت. نود درجه جنوب (1933) ساخته هربرت ج. پونتینگ ثبت دومین سفر اکتشافی کاپیتان رابرت فلاکن اسکات در فاصله 1910 تا 1912 به قطب جنوب بود.
فیلم سفر سال 1911 کاپیتان رابرت فلاکن اسکات به قطب جنوب نخستین بار در 1913 با نام « ماجرای نامیرای کاپیتان اسکات» و سپس در 1923 به نام « سکوت سفید بی کرانه » و سرانجام در 1933 با نام « نود درجه جنوب » به نمایش درآمد. پونتینگ با تدوین تصاویر اسکات در قالب فیلم کنونی الگوی آغازین مهمی برای سینمای سفر و کاوش فراهم ساخت. اگرچه این فیلم تدوین، صدا، و موزیک امروزی را درخود دارد، اما فیلم برداری عالی آن، قدرت درونی اش را زنده نگه می دارد. این فیلم همچنین نشان گر برخی کلیشه های فیلم مسافرت است و نیز قصه دریایی صمیمی و توجه برانگیزی به سبک روزگار گذشته است. گفتار متن فیلم حالتی سهل و صمیمی و طنز محاوره ای محافل مردانه را دارد. موزیک فیلم عنصرمکمل ضرب آهنگ ساز برای صحنه هایی است که در آنها پنگوئن ها همچون کمدین های فیلم های سلپ ستیک به این سوی و آن سو می دوند. اما این فیلم صرفا شرح سفرهای اسکات با کشتی« ترانوآ » نیست. صحنه های پایانی آن ثبت ناکامی و نومیدی تلخی است که با رسیدن گروه اسکات به قطب جنوب آنها را در بر می گیرد زیرا اسکات در می یابد که گروه اکتشاف نروژی به راهنمایی روالد آموندسن یک ماه پیش از او به مقصد رسیده است. پونتینگ جزییات غم انگیزی از سرخوردگی اسکات نشان می دهد و با بهره گیری از دفتر خاطرات او به نقل رویدادها و سرانجام مرگ همه اعضای این گروه بی باک می پردازد.
هربرت ج. پونتینگ
سرگذشت حماسه واری که این فیلم اکتشافی بریتانیایی بیان می دارد، مخاطرات ثبت شده در « صعود اورست » (محصول1953) را بسی آسان جلوه می دهد. این پیشگامان، سنتی را بنا نهادند که به نانوک شمالی رابرت فلاهرتی انجامید. از جمله اثرگذارترین فیلم های این پیشگامان آنهایی بودند که در غرب امریکا، در صحراها، جنگل ها، و مناطق بکر سراسر جهان ساخته شده اند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر