جان مارشال:فيلم ساز قوم پژو

جان مارشال

جان مارشال
معرفي فيلمساز
محسن قادري

جان كندي مارشال،فيلم ساز قوم پژوه امريكايي يا به تعبير علمي تر قوم پژوه بصري بخش بنيادي زندگي خود را صرف مستند ساختن زندگي بوشمن هاي صحراي كالاهاري در افريقا كرد. وي در 22 آوريل سال 2005بر اثر ابتلا به سرطان ريه در مركز پزشكي بوستن درگذشت.او چهره محوري درتحول سينما وريته بود.مردي پنهان در پشت دوربيني كه واقعيت را به تصوير مي كشيد.او تنها در گستره فيلم كوشا نبود بلكه زندگي خود را نيز صرف به ثبت رساندن تحولات انساني يك قبيله در گذرسده هاي بيست و بيست و يكم كرد. وي افزون بر فعاليت فيلم سازي در افريقا،همچنين فيلم بردار«ديوانگي هاي تيتيكات»اثر كلاسيك فردريك وايزمن بود كه در بيمارستان ايالتي بيماري هاي رواني بريج واترمي گذرد.او همچنين با مستندسازان معروف ديگري چون دي.اي پنبيكر و ريچارد ليكاك نيزهمكاري داشت و فيلمي درباره جنگ داخلي قبرس براي شبكه ان بي سي تهيه كرد.

مشهورترين كوشش او در گستره فيلم و قوم پژوهي پيوند و هم زيستي 50 ساله او با بوشمن هاي ژو/هوانسي بود كه نتيجه آن بيش از يك مليون فيت فيلم و دست كم 30فيلم مستند بود.از جمله اين فيلم ها مجموعه اي پنج بخشي در شش ساعت است كه پنجاه سال از زندگي «خانواده كالاهاري»را به تصوير مي كشد.خانواده كالاهاري نام كلي اين مجموعه فيلم هاي قوم پژوهي جان مارشال است و اثري است كه ماحصل زندگي او را دربردارد.فيلم ديگر او محصول سال 1979 با نام «ان!آ اي»:داستان يك زن كونگ»نشان گرازهم گسيختگي نظام اجتماعي بوشمن ها است كه به اردوگاه هاي دولتي رانده شده اند و همچون مردماني يك جا نشين زندگي خود را ازآمد و شد جهان گرداني تامين مي كنند كه در ازاء گرفتن عكس شان پولي به آنها مي دهند.

جان مارشال در كيمبريج به دنيا آمد.پدرش لورانس مارشال بنيان گذار موسسه ريتون بود كه سفرهاي اكتشافي به افريقا را در 1950 برنامه ريزي مي كرد و بعدها ازپشتيباني مالي موزه باستان شناسي و قوم پژوهي دانشگاه هاروارد و موسسه اسميتسونيان برخوردار شد.جان مارشال كه در آن زمان پسري نوجوان بود پدر را در اين اين سفرها همراهي مي كرد. او در مصاحبه اي ياد آور مي شود:در پي مردمي بوديم كه با شكار گذران زندگي كنند.همه جا را زير پا مي نهاديم و به افريقاي جنوبي و بوتسوانا رسيديم و سرانجام مردمي را يافتيم كه به راستي اين گونه مي زيستند.

او فنون فيلم سازي را در سر صحنه فيلم هايش آموخت.نخستين فيلمش درباره بوشمن ها به نام «شكارچيان» در سال 1957 به نمايش در آمد.جان مارشال براستي بخشي از اين مردم شد و حتي زبان آنها را نيزفرا گرفت. سفرهاي پژوهشي آنها معمولا خانوادگي بود و در اين سفر لورنا،مادر جان نيز حضور داشت كه خود يكي از پژوهش گران زندگي قبيله اي شد.فيلم هاي او ستايش فيلم سازان و قوم پژوهان را بر مي انگيخت.او همه كوشش خود را به كار مي بست تا در پشت دوربينش پنهان ماند و در پس زمينه اثرش جاي گيرد.او از جنبه ها ي حقوق انساني نيز به بوشمن ها مي انديشيد و برا ي احقاق حق آنها مي كوشيد.مارشال به اين مي انديشيد كه چرا مليون ها دلار پول در قالب كمك هاي بين اللمللي به افريقا سرازير مي شود اما بوشمن ها همچنان در تنگدستي و گرسنگي مي زيند. وي با آن موهاي سفيد در ميان اين مردمان شناخته شد ه بود و آنها او را« كشيده صورت»مي ناميدند.او در سال 2003 به پاس سهيم كردن بينش هاي خود پيرامون قبايل شكارچي با نسل هايي از دانش جويان مردم شناسي امريكا، برنده جايزه انجمن قوم پژوهي بصري شد.هنگامي كه از او پرسيده شد پس از پنجاه سال تلا ش و كوشش چه ديدگاهي درباره اين مردمان دارد پاسخ داد:«آنها افرادي چون خود ما هستند.»